Czym jest komunikacja?

Pojęcie communicare wywodzi się języka z łacińskiego, oznacza wymianę, łączność, rozmowę. Rozumiane jest również jako proces porozumiewania się, jak też przekazywania myśli oraz emocji pomiędzy nadawcą a odbiorcą komunikatu¹. To nic innego więc, jak rozumieć i być rozumianym. Zapewne każdy z nas doświadcza uczucia braku zrozumienia komunikatów, czy wiadomości, które wysyłamy, lub tych, które odbieramy. Niejednokrotnie jest ono czynnikiem wywołującym konflikty interpersonalne. Frustrujemy się i zastanawiamy - dlaczego On/ Ona mnie nie rozumie? Lub – Czego On/Ona chce?

Komunikacja jest skomplikowanym procesem, według P. Forsyth’a, to nic oczywistego. Coś, co zostało źle przedstawione, najczęściej zostaje źle przyjęte – niezależnie od swojej wartości czy treści².

Celem komunikacji interpersonalnej jest przekazywanie różnego rodzaju treści potrzebnej do współżycia czy współpracy w obszarze funkcjonowania człowieka. Bardzo często jednak treści te nie są prawidłowo rozumiane lub przekazywane, mówi się, że prawidłowy odbiór komunikatów zakłócają bariery komunikacyjne. Bariery te mogą być zarówno wewnętrzne jak i zewnętrzne. Do zewnętrznych zaliczamy m.in. hałas, temperaturę, miejsce czy porę dnia. Wewnętrzne bariery komunikacyjne, które podaje Barbara Sobkowiak, to: fizyczne, językowe, odnoszące się do braku zgodności komunikatów werbalnych z niewerbalnymi, bariery kulturowe, obyczajowe, a także emocjonalne związane z brakiem umiejętności słuchania.

Główną barierą jest nieprawidłowe używanie komunikacji werbalnej, czyli źle dobrane słowa oraz ich zestawienie. W komunikacji interpersonalnej bardzo ważną rolę odgrywa również sposób wypowiedzi, który łączy sferę werbalną i niewerbalną, ponieważ wpływa na warstwę emocjonalną nadawcy i odbiorcy. Efektywne komunikowanie się zależy od sposobu przekazywania treści. Co ciekawe, aż 55% znaczenia w kontaktach międzyludzkich odgrywa mowa ciała, po czym 38% sposób wypowiedzi, a tylko 7% znaczenia mają wypowiadane słowa. Co oznacza, że te same słowa, przekazane na różne sposoby, będą również inaczej odebrane. Dla przykładu: Jeśli zwrócimy się do dziecka –„ Idź już spać, proszę.” Bez podnoszenia głosu, spokojnie i przyjaźnie, przy czym zbliżymy się do niego, aby się przytulić, to komunikat, który odbierze nasze dziecko najprawdopodobniej zabrzmi tak: „Moja mama/tata mnie kocha, chce dla mnie dobrze”. Jeśli przy wypowiadaniu tych słów podniesiemy znacznie głos, gestykulując przy tym palcem wskazującym i wysyłając z daleka ostre spojrzenie, to odczytany komunikat najprawdopodobniej będzie brzmiał: „Mama/tata mnie nie lubi, czuję się poniżony/a, jest mi smutno.”

Niemniej ważne jest posiadanie umiejętności słuchania. Sposób, w jaki słuchamy naszego rozmówcy jest jednocześnie częścią informacji zwrotnej o tym, czy proces komunikacji przebiega prawidłowo. Mam na myśli tutaj słuchanie aktywne, które pozwala utrzymać uwagę na tym, co mówi rozmówca. Stosowanie parafrazy i precyzowania wypowiedzi pozwala wierzyć, że chcemy zrozumieć i jesteśmy zainteresowani jego opowieścią. Komunikatem zwrotnym jest również wymowne milczenie, które może wyrażać wiele stanów odbiorcy np. lekceważenie czy zakłopotanie. Istnieje mnóstwo powodów utrudniających efektywne słuchanie, a co za tym idzie błędną komunikację.

Niektóre z nich to:

Koncentrowanie się na własnych sprawach, prowadzące do słuchania wybiórczego
Uprzedzenia, nietolerancja powodujące osądzanie rozmówcy
Skupianie się na przygotowywaniu odpowiedzi w trakcie słuchania
Porównywanie siebie z rozmówcą, utożsamianie się
Przekonanie o swojej racji

Największym problemem w komunikacji jest iluzja, że już nastąpiła. Momentem przełomowym jest uświadomienie sobie, że czegoś nie zrozumieliśmy i dążenie do nowego zrozumienia. Nie bójmy się przyznania tego. Próbujmy być otwarci na to, co mówią inni, niezależnie od tego jak pewni jesteśmy trafności na temat tego, co dzieje się w „środku” drugiej osoby. Najważniejsze, to dowiedzieć się nie kto ma rację, ale co jest racją.

Marzena Hałasa,
doradca zawodowy

______________________________________

1. K. Bargiel-Matusiewicz, Negocjacje i mediacje, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2010. s. 9 -10

2.G. Łasiński, „Sztuka prezentacji”, 1.2. Istota komunikowania, wyd. eMPi, Poznań 2000, s. 12