176. Ponieważ większość agencji ONZ, zaangażowanych już teraz, ponosi spe- cyficzną odpowiedzialność za popieranie opracowywania lub uzupełnia- nie projektów elementami dotyczącymi osób niepełnosprawnych – po- winno się ustalić bardziej wyraźny podział obowiązków pomiędzy nimi, jak to proponujemy poniżej, aby usprawnić reakcję systemu ONZ na po- stulaty wysuwane w związku z Międzynarodowym Rokiem Inwalidów i Osób Niepełnosprawnych oraz Światowym Programem Akcji:
a. ONZ, a zwłaszcza Departament Współpracy Technicznej i Rozwoju po- winien wraz z wyspecjalizowanymi agencjami i innymi międzyrządo- wymi i pozarządowymi organizacjami prowadzić działalność związaną ze współpracą techniczną pomocną w realizacji Światowego Programu Akcji; w związku z tym Centrum Rozwoju Społecznego i Spraw Huma- nitarnych Departamentu Międzynarodowych Spraw Ekonomicznych i Społecznych powinno nadal udzielać istotnej pomocy dla współpracy technicznej, projektów i działalności w tym zakresie przy realizacji Świa- towego Programu Akcji.
b. Program Rozwoju Narodów Zjednoczonych (UNDP) powinien w dal- szym ciągu wykorzystywać swoje placówki terenowe, aby w ramach swych normalnych programów i procedury zwracały baczną uwagę na te związane z projektami życzenia poszczególnych rządów, które spe- cjalnie odpowiadają potrzebom osób niepełnosprawnych i zapobie- ganiu kalectwu. Powinno się zachęcać zwłaszcza do współpracy tech- nicznej w dziedzinie zapobiegania niepełnosprawności, rehabilitacji i wyrównywania szans, przy wykorzystaniu różnych programów i usług, takich jak współpraca techniczna pomiędzy krajami rozwijającymi się, projekty ogólnoświatowe i międzyregionalne oraz Tymczasowy Fun- dusz ds. Nauki i Technologii.
c. Główne starania UNICEF powinny nadal mieć na względzie poprawę środków zapobiegania, większe poparcie usług zdrowotnych dla matki i dziecka, oświaty sanitarnej, kontroli chorób i poprawy wyżywienia; dla osób, które już są niepełnosprawne, UNICEF popiera rozwój zintegrowa- nych planów edukacji oraz działalność rehabilitacyjną na szczeblu lokal- nym, przy wykorzystywaniu niezbyt bogatych zasobów miejscowych.
d. Agencje wyspecjalizowane w ramach swoich mandatów i zadań powin- ny, na podstawie wniosków poszczególnych rządów, kłaść jeszcze więk- szy nacisk na pomoc w zaspokajaniu potrzeb osób niepełnosprawnych, wykorzystując szansę, jakie stwarzają programy poszczególnych krajów oraz projekty regionalne, międzyregionalne i powszechne, a także wy- korzystując swoje własne środki tam, gdzie to jest możliwe. Podział ich sfery odpowiedzialności w tym względzie powinien wyglądać następu- jąco: ILO – rehabilitacja zawodowa oraz bezpieczeństwo i higiena pracy; UNESCO – kształcenie niepełnosprawnych dzieci i dorosłych; WHO – za- pobieganie niepełnosprawności i rehabilitacja medyczna; FAO – popra- wa stanu wyżywienia.
e. W swojej działalności pożyczkowej multilateralne instytucje finansowe powinny brać poważnie pod uwagę cele i propozycje Światowego Pro- gramu Akcji.
3.3.2. Pomoc regionalna i bilateralna.
177. Komisje regionalne ONZ oraz inne organa regionalne powinny popierać regionalną i subregionalną współpracę w dziedzinie zapobiegania inwa- lidztwu, rehabilitacji osób niepełnosprawnych i wyrównywania ich szans. Powinny one badać postęp w swoich regionach, rozpoznawać potrzeby, gromadzić i analizować informacje, inicjować badania, świadczyć usłu- gi doradcze i włączać się do działań w zakresie współpracy technicznej. Powinny także obejmować swoją działalnością plany badań naukowych i rozwoju, przygotowywanie materiałów informacyjnych i szkolenie per- sonelu; powinny też, zastępczo, ułatwiać działania w dziedzinie współpra- cy technicznej pomiędzy krajami rozwijającymi się wiążące się z celami Światowego Programu Akcji. Powinny również popierać rozwój organiza- cji osób niepełnosprawnych, jako istotnego elementu w rozwijaniu dzia- łalności, o której była mowa wyżej.
178. Państwa członkowskie, współpracujące z organami i komisjami regional- nymi, powinny zakładać regionalne (lub subregionalne) instytuty albo biura zajmujące się popieraniem interesów osób niepełnosprawnych, konsultując się z organizacjami osób niepełnosprawnych i właściwymi organizacjami międzynarodowymi. Inne ich funkcje powinny polegać na popieraniu działań, o których była mowa wyżej. Ważne jest zrozumienie, że rolą instytutów nie jest świadczenie bezpośrednich usług, ale popie- ranie koncepcji nowatorskich, takich jak rehabilitacja oparta na zasobach lokalnych, koordynacja, informacja, szkolenie i doradztwo w zakresie or- ganizacyjnego rozwoju osób niepełnosprawnych.
179. Państwa świadczące pomoc powinny starać się znaleźć, w ramach swoich bilateralnych i multilateralnych programów pomocy technicznej, środki na zaspokojenie wniosków państw członkowskich ONZ o pomoc dotyczą- cą krajowych lub regionalnych środków w dziedzinie prewencji, rehabili- tacji i wyrównywania szans. Środki te powinny obejmować pomoc udzie- laną właściwym agencjom i/albo organizacjom w realizowaniu wspólnych projektów w ramach poszczególnych regionów i pomiędzy nimi. Agencje zajmujące się współpracą techniczną powinny aktywnie rekrutować oso- by niepełnosprawne na wszystkie funkcje i szczeble, łącznie z terenowymi.
3.4. Informacja i oświata publiczna.
180. ONZ powinna prowadzić i kontynuować działania mające na celu zwięk- szenie powszechnej znajomości celów Światowego Programu Akcji. W tym celu odnośne biura powinny regularnie i automatycznie dostarczać do Departamentu Informacji Publicznej (DPI) informacje o swej działalności, aby umożliwić Departamentowi publikowanie danych – poprzez prasowe komunikaty, artykuły, notatki, relacje faktograficzne, broszury, wywiady radiowe i telewizyjne oraz we wszelkiej innej właściwej formie.
181. Wszystkie agencje zajmujące się projektami i programami mającymi zwią- zek ze Światowym Programem Akcji powinny kontynuować swoje sta- rania o informowanie opinii publicznej. Agencje te powinny przeprowa- dzić badania, jakie dziedziny specjalizacji wymagają zaangażowania w tę działalność.
182. ONZ współpracując z zainteresowanymi agencjami specjalistycznymi po- winna wprowadzać innowacje, korzystając z rozmaitych środków maso- wego przekazu, dla rozpowszechniania informacji obejmujących zasady i cele Światowego Programu Akcji, przeznaczonych dla tych odbiorców, do których nie docierają regularnie konwencjonalne środki przekazu albo którzy nie są przyzwyczajeni do korzystania z takich środków.
183. Organizacje międzynarodowe powinny pomagać organom krajowym i lo- kalnym w przygotowywaniu programów edukacji publicznej, sugerując ich treść i dostarczając materiały naukowe i informacje dodatkowe o ce- lach Światowego Programu Akcji.
4. Badania.
184. Wobec skąpej wiedzy o miejscu i sytuacji osób niepełnosprawnych w róż- nych kręgach kulturowych, co z kolei determinuje postawy i wzorce za- chowania, istnieje potrzeba podjęcia prac badawczych socjokulturalnych aspektów inwalidztwa. Pozwoli to na lepsze zrozumienie stosunków po- między osobami zdrowymi a niepełnosprawnymi w różnych kręgach kulturowych. Rezultaty takich badań umożliwią zaproponowanie metod właściwych dla realiów danego środowiska. Ponadto trzeba starać się o opracowanie wskaźników socjalnych dotyczących edukacji osób niepeł- nosprawnych, aby zgodnie z nimi móc przeanalizować problemy i opraco- wać projekty programów.
185. Państwa członkowskie powinny opracować program badań przyczyn, rodzajów i występowania ograniczeń i niepełnosprawności, warunków ekonomicznych i społecznych osób niepełnosprawnych oraz dostępno- ści i skuteczności istniejących środków pozwalających rozwiązywać te problemy.
186. Szczególnie ważne są badania problemów społecznych, ekonomicznych i dotyczących uczestnictwa, które wywierają wpływ na osoby niepełno- sprawne i ich rodziny, oraz traktowania tych problemów przez społeczeń- stwo. Dane dotyczące tych badań można otrzymać poprzez krajowe biura statystyczne i zajmujące się spisami ludności; trzeba jednak stwierdzić, że program badań gospodarstw domowych, nastawiony na gromadzenie in- formacji dotyczących problemów niepełnosprawności, mógłby przynieść lepsze i bardziej przydatne rezultaty niż powszechny spis ludności.
187. Istnieje również potrzeba zachęcania do badań mających za przedmiot produkcję lepszych pomocy i przyrządów dla osób niepełnospraw- nych. Szczególne starania należy poświęcić poszukiwaniu rozwiązań odpowiadających technologicznym i ekonomicznym warunkom panują- cym w krajach rozwijających się.
188. ONZ i jej wyspecjalizowane agendy powinny śledzić trendy w międzyna- rodowych badaniach niepełnosprawności i pokrewnych problemów, aby poznawać istniejące potrzeby i priorytety, podkreślając znaczenie nowa- torskiego podejścia do wszelkich form akcji zalecanych w Światowym Programie.
189. ONZ powinna zachęcać i pomagać w projektach badań mających na celu rozszerzenie zakresu wiedzy o problemach związanych ze Światowym Pro- gramem Akcji. Nieodzowne jest zaznajomienie się z wynikami badań róż- nych krajów i projektami badań oczekującymi obecnie na zatwierdzenie. Narody Zjednoczone muszą również zwracać większą uwagę na wyniki badań i starać się o ich wykorzystywanie i rozpowszechnianie. Usilnie zale- ca się ciągłą łączność z systemami pozyskiwania danych bibliograficznych.
190. Komisje regionalne ONZ oraz inne gremia i placówki regionalne powin- ny objąć swym planem działalność badawczą, aby pomóc rządom w re- alizacji propozycji zawartych w Światowym Programie Akcji. Kluczem do maksymalnej efektywności wydatków na badania problemów osób nie- pełnosprawnych jest rozpowszechnianie i wymiana informacji dotyczą- cych wyników badań. Międzynarodowe agencje rządowe i pozarządowe powinny odgrywać aktywną rolę w powoływaniu do życia mechanizmów współpracy pomiędzy regionalnymi i lokalnymi instytucjami, w celu pro- wadzenia wspólnych badań i wymiany informacji.
191. Badania w dziedzinach: medycznej, psychologicznej i społecznej kryją w sobie możliwości redukowania upośledzeń fizycznych, psychicznych i społecznych. Istnieje potrzeba inicjowania programów, które podejmują badanie tych dziedzin, gdzie jest wysokie prawdopodobieństwo osiąga- nia postępu poprzez badania. Różnica pomiędzy krajami uprzemysłowio- nymi a rozwijającymi się nie powinna przeszkadzać w rozwoju owocnej współpracy, gdyż wiele problemów ma charakter powszechny.
192. Studia w następujących dziedzinach są cenne tak dla rozwijających się, jak i dla rozwiniętych krajów:
a. Badania kliniczne przyczyn niepełnosprawności; ocena funkcjonalnej wydolności jednostki z punktu widzenia medycznego, psychologiczne- go i społecznego; ocena programów rehabilitacji, łącznie z aspektami informacyjnymi.
b. Badania dominujących rodzajów niepełnosprawności, funkcjonalnych ograniczeń osób niepełnosprawnych, ich warunków życia i problemów, jakie stoją przed nimi.
c. Badania usług zdrowotnych i społecznych, łącznie ze studiami nad ko- rzyściami i kosztami różnych metod rehabilitacji i opieki, nad najbardziej skutecznymi sposobami i rozwiązaniami programowymi oraz poszuki- wanie alternatywnych rozwiązań. Badanie zagadnień opieki środowi- skowej nad osobami niepełnosprawnymi będzie szczególnie przydat- ne dla krajów rozwijających się, zaś studia nad oceną eksperymentów i szeroko zakrojone programy udostępniania wyników będą wartościo- we dla wszystkich krajów. Można uzyskać wiele informacji, które mogą okazać się przydatne do analizy wtórnej.
193. Instytucje badawcze zajmujące się problemami zdrowia i nauk społecz- nych powinny podejmować badania i gromadzić informacje dotyczące osób niepełnosprawnych. Zastosowanie wyników badań jest szczególnie ważne przy opracowywaniu nowych metod świadczenia usług, przygo- towania materiałów informacyjnych właściwych dla różnych grup języko- wych i kulturowych oraz szkolenia personelu w warunkach odpowiednich dla danego regionu.
5. Kontrola i ocena.
194. Istotną sprawą jest, aby ocena sytuacji w odniesieniu do osób niepełno- sprawnych była przeprowadzana periodycznie; trzeba również stworzyć podstawę wyjściową dla analizy rozwoju w tej dziedzinie. Najważniejsze kryteria oceny Światowego Programu Akcji sugeruje hasło Międzynaro- dowego Roku Osób Niepełnosprawnych: „Pełne uczestnictwo i równość”. Kontrole i oceny powinny być przeprowadzane w regularnych odstępach czasu na szczeblu międzynarodowym i regionalnym, a także na szczeblach krajowych. Wskaźniki oceny powinny być dobrane przez Departament Międzynarodowych Spraw Ekonomicznych i Społecznych ONZ, w konsul- tacji z państwami członkowskimi i właściwymi agencjami ONZ oraz innymi organizacjami.
195. System ONZ powinien przeprowadzać krytyczną okresową ocenę postę- pów w realizacji Światowego Programu Akcji, a w tym celu dobrać od- powiednie wskaźniki oceny konsultując się z państwami członkowskimi. Ważną rolę powinna odegrać Komisja Rozwoju Społecznego. ONZ wraz z wyspecjalizowanymi agencjami powinna opracowywać, z uwzględnie- niem zasady ciągłości, odpowiednie metody gromadzenia i rozpowszech- niania informacji, aby w oparciu o wyniki ocen zapewnić usprawnianie programów na wszystkich szczeblach. W związku z tym ważną rolę ma do spełnienia Centrum Rozwoju Społecznego i Spraw Humanitarnych.
196. Komisje regionalne powinny zostać wezwane do pełnienia funkcji kontro- lnych i analitycznych – jako wkład do ocen globalnych, przeprowadzanych na szczeblu międzynarodowym. Powinno się zachęcić inne organa regio- nalne i międzyrządowe do brania udziału w tym procesie.
197. Na szczeblu krajowym powinno się przeprowadzać okresowe oceny pro- gramów dotyczących osób niepełnosprawnych.
198. Wzywa się Biuro Statystyczne, wraz z innymi jednostkami Sekretariatu, agencje wyspecjalizowane i komisje regionalne, aby współpracowały z krajami rozwijającymi się nad opracowaniem realistycznego i praktycz- nego systemu gromadzenia danych, opartego na badaniach globalnych albo reprezentatywnych prób – w zależności od wskazań – w odniesieniu do różnych rodzajów niepełnosprawności, a w szczególności nad przy- gotowaniem narzędzi lub dokumentacji wykorzystywania przeglądów (spisów) gospodarstw domowych do gromadzenia takich danych, które będą służyły jako podstawowe narzędzia i ramy odniesienia do inicjo- wania programów akcji po Międzynarodowym Roku Inwalidów i Osób Niepełnosprawnych; wszystko to ma na celu poprawę warunków osób niepełnosprawnych.
199. W tych rozległych badaniach główną rolę powinno odgrywać Centrum ONZ ds. Rozwoju Społecznego i Spraw Humanitarnych, z pomocą Biura Statystycznego ONZ.
200. Sekretarz Generalny powinien składać okresowe sprawozdania dotyczą- ce starań ONZ i wyspecjalizowanych agencji o zwiększenie zatrudnienia osób niepełnosprawnych oraz poprawy dostępności swych placówek i in- formacji dla osób niepełnosprawnych.
201. Na podstawie wyników okresowych ocen i rozwoju światowej sytuacji ekonomicznej i społecznej niezbędne może być dokonywanie rewizji Światowego Programu Akcji. Rewizje takie powinny odbywać się co pięć lat – pierwsza w roku 1987 – na podstawie sprawozdania Sekretarza Ge- neralnego ONZ złożonego przed Zgromadzeniem Ogólnym na jego czter- dziestej drugiej sesji. Powinno to być równocześnie wkładem w proces przeglądu i oceny Międzynarodowej Strategii Rozwoju na Trzecią Dekadę Rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Laboratorium ECDL |
Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi |
|
![]() |
Projekt współfinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych |
![]() |