format .docx
format .pdf
Propozycje wprowadzenia do polskiego systemu orzecznictwa zmian
zakładają wprowadzenie przede wszystkim biospołecznego modelu niepełnosprawności,
opartego o koncepcję i założenia Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania,
Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF-WHO, Genewa, 2001). Zgodnie z tym paradygmatem
celem orzeczników winna być ocena ograniczeń w pełnieniu ról społecznych wynikających
ze stanu zdrowia. Planowane zmiany zakładają przesunięcie akcentów z oceny uszczerbku
zdrowia na ocenę ograniczeń w pełnieniu ról życiowych, które dany problem zdrowotny
generuje (ról społecznych, zawodowych i osobistych).
Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF-WHO,
Genewa, 2001) pozwala oszacować ograniczenia, jakich doświadcza osoba w swoim
otoczeniu zarówno domowym, społecznym jak i zawodowym. Dokonano wyboru typowych
w Polsce aspektów funkcjonowania jednostki, których zaburzenia z powodu utraty
zdrowia mogą stanowić kryterium oceny stopnia niepełnosprawności: uczenie się
i stosowanie wiedzy, porozumiewanie się, mobilność, samoobsługa, życie domowe,
kontakty społeczne, edukacja i praca.
Psycholog to jeden z wielu specjalistów, który może być powołany w skład zespołu
orzekającego o niepełnosprawności. Celem jego pracy jest określenie stopnia niepełnosprawności
orzekanej osoby niepełnosprawnej spowodowanej naruszeniem psychicznej i intelektualnej
sprawności, wskazanie możliwych sposobów kompensacji stwierdzonych dysfunkcji
będących jej przyczyną.
Psycholog powołany do składu orzekającego uczestniczy we wszystkich etapach procesu
orzeczniczego przewidzianego w procedurze. Procedura rozpoczyna się od zapoznania
z dokumentacją, następnie rozmowy i wywiadu, diagnozy psychologicznej, analizy
materiału aż do ostatniego etapu związanego z podejmowaniem decyzji na wspólnym
posiedzeniu wszystkich członków składu orzekającego o orzeczeniu niepełnosprawności
danej osoby, jej stopniu i wskazaniu odpowiedniej formy wsparcia.
Aby określić rodzaj i stopień trudności orzekanego w codziennym funkcjonowaniu
potrzebna jest ocena funkcji psychicznych, które warunkują sprawne wykonywanie
określonych czynności. Trudności i ograniczenia w tym zakresie spowodowane są
uszkodzeniami organizmu i/lub jego funkcji. Ich istnienie wymaga udokumentowania.
W przypadku, gdy zaburzenia mogą być uwarunkowane przyczynami psychicznymi, niezbędne
jest przeprowadzenie badań psychologicznych lub odwołanie się do dostarczonej
dokumentacji badawczej.
Dla potrzeb orzecznictwa psychologicznego o niepełnosprawności badania te powinny
objąć następujący zakres funkcji psychicznych i sfer funkcjonowania:
-uwaga,
-percepcja,
-pamięć i uczenie się,
-mowa,
-myślenie,
-sprawność intelektualna,
-procesy emocjonalno-motywacyjne,
-relacje interpersonalne;.
Jednocześnie nie jest konieczne ani potrzebne w każdym przypadku dokonywać pełnego
zakresu badań. Psycholog dokonuje oceny wyłączenie tych funkcji i sfer, które
mają znaczenie przy weryfikacji postawionych hipotez diagnostycznych w każdym
indywidualnym przypadku. Przystępując do badań psycholog bazuje na swojej wiedzy
dotyczącej przebiegu procesu diagnostycznego - metod diagnostycznych, wnioskowania
i interpretacji wyników badań oraz umiejętności posługiwania się konkretnymi
technikami. Wiarygodność i trafność wyników gwarantuje posługiwanie się wystandaryzowanymi
metodami, które posiadają dobre wskaźniki psychometryczne i w posługiwaniu, którymi
psycholog ma doświadczenie (przeprowadzenie badania, obliczenia, interpretacja
wyników). Jednocześnie kompetencje i kwalifikacje psychologów uczestniczących
w orzekaniu o niepełnosprawności do celów pozarentowych będą stanowić przedmiot
następnego artykułu, do którego lektury zachęcam już w Nowym 2008 Roku;-).
Źródło:
"Nowe kryteria kwalifikujące do niepełnosprawności oraz procedury postępowania
- propozycje zmian. Materiały szkoleniowe dla psychologów". Instytut Medycyny
Pracy im.prof. J.Nofera. Publikacja przygotowana w ramach projektu współfinansowanego
przez Unię Europejską Pl2003/004-379.01.06 Społeczno-zawodowa aktywizacja
osób niepełnosprawnych. MIPS.2006.
Agnieszka Chmielewska - Psycholog
Laboratorium ECDL |
Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi |
|
![]() |
Projekt współfinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych |
![]() |