format .docx
format .pdf
Upośledzenie umysłowe to niepełnosprawność budząca największą
liczbę stereotypów. Pozytywne postawy społeczne oraz podjęcie konkretnych działań
ułatwiają tworzenie niezbędnych dla osób z niepełnosprawnością intelektualna
warunków do samodzielnego i aktywnego życia.
Praca i funkcjonowanie w roli pracownika kojarzone są z dojrzałością samodzielnością.
W przypadku osób z upośledzeniem umysłowym należy rozdzielić potrzebę pomocy/wsparcia
w życiu codziennym, w organizacji życia, dbaniu o swoje sprawy (zdrowie, mieszkanie,
renta, uczenie się, praca, czas wolny itp.) od możliwości podejmowania pracy,
odpowiedzialnego jej wykonywania i otrzymywania za nią wynagrodzenia.
Potrzeba pomocy w życiu codziennym, jest konsekwencją nie tyle ograniczeń fizycznych,
ile intelektualnych. Należy pamiętać, że stan wymagający niezbędnej pomocy w
życiu z jednej strony a możliwość przygotowania się do pracy i jej podjęcia z
drugiej - to dwie odrębne sprawy. Sukces w pracy osoby z niepełnosprawnością
wymaga: obalenia barier wznoszonych przez negatywny stereotyp upośledzenia umysłowego,
twórczego podejścia i wytrwałości w poznawaniu indywidualnych uzdolnień zainteresowań
kandydata do pracy oraz zaplanowania odpowiedniego szkolenia, znalezienia odpowiedniej
dla niego pracy oraz wsparcia w toku pracy - zwłaszcza w okresie adaptacyjnym,
życzliwości i profesjonalizmu tych, od których zależy powodzenie. Jest on także
osiągnięciem zawodowym osób, które uczestniczą w procesie orientacji zawodowej,
poradnictwa zawodowego, przygotowania do pracy oraz zatrudnienia takiej osoby.
Doradca zawodowy pracując z osobami z upośledzeniem umysłowym musi pozbyć się
negatywnego nastawieni mającego swoje podłoże w stereotypach dotyczących osób
niepełnosprawnie intelektualnych. Podstawą profesjonalnej porady zawodowej jest
nawiązanie dobrego kontaktu z klientem, następnie zaś poznanie dotychczasowego
przebiegu jego życia, zainteresowań, zdolności i stany zdrowia. Bardzo istotną
rzeczą jest to, aby doradca zawodowy pracujący z osobami upośledzonymi umysłowo
potrafił szukać dodatkowych informacji o kliencie np. zasięgając opinii od opiekunów
osób prowadzących warsztaty terapii zajęciowej, nauczycieli. Ważna jest także,
aby po skierowaniu na ofertę pracy śledzić losy klienta i udzielać mu pomocy
w przypadku pojawienia się trudnych sytuacji związanych z pracą. Nawiązując kontakt
z osobą niepełnosprawną intelektualnie doradca zawodowy powinien wykazać większe
zaangażowanie w rozmowę doradczą niż w przypadku osób sprawnych intelektualnie.
Związane jest to z tym, że osoba z upośledzeniem umysłowym może mieć trudności
z formułowaniem własnych myśli, zrozumieniem pytań i przedmiotu rozmowy. Doradca
nie może także liczyć na twórczą w współpracę ze strony osoby upośledzonej gdyż
posiada ona mniejszy wgląd we własną osobę, możliwości, co wiąże się z trudnościami
w sprecyzowaniu własnych preferencji zawodowych.
W kontakcie z osobą z niepełnosprawnością intelektualną ważne jest aby doradca
okazywał życzliwość, prowadził rozmowę w takim miejscu i w taki sposób, aby klient
miał poczucie bezpieczeństwa. Dobrym sposobem na nawiązanie pozytywnej relacji
jest rozpoczęcie rozmowy od małoznaczących dla wielu, ale zachęcających do kontaktów
spraw bliskich i znanych np. czym przyjechała osoba z domu, jakie jest jej ulubione
zajęcie w domu, czy chodzi do warsztatu terapii zajęciowej i co tam robi. Należy
zwracać szczególna uwagę wtedy, gdy klient przestaje lub odmawia odpowiedzi na
pytanie. Może być to znak, że ma on trudności w zrozumieniu pytań. Trzeba pamiętać,
że zadawane pytania jak też pozostałe wypowiedzi doradcy powinny być proste,
krótkie i sformułowane w języku potocznym. Swoją wypowiedź doradca może wspomóc
gestem, ilustracją nawet filmem, jeżeli taki posiada. W kontakcie z osobą niepełnosprawną
należy pamiętać, aby rozmowa nie była zakłócana przez opiekunów albo rodziców
osoby, którzy często przychodzą w raz z klientem. Szczególnymi sytuacjami są
te, w których rodzice klienta potrafią w czasie rozmowy wymienić negatywne opinie
o własnym dziecku. W celu uniknięcia takiej sytuacji zalecane jest jak największe
angażowanie osoby niepełnosprawnej w rozmowę i zachęcanie jej do udzielania informacji
na własny temat. Każda kolejna rozmowa doradcza powinna zacząć się od przypomnienia
tego, co zostało omówione na poprzednim spotkaniu. Dla osób z niepełnosprawnością
intelektualną duże znaczenie mają konkretne gesty ze strony doradcy, takie jak
podanie ręki, miłe spojrzenie, uśmiech, odprowadzenie do drzwi i zaproszenie
na następne spotkanie. To wszystko jest formą pozytywnych wzmocnień, które budują
efektywną więź między doradcą a klientem.
Źródło:
Szczepankowska B, Ostrowska A.: Problem niepełnosprawności w poradnictwie
zawodowym. Warszawa: Krajowy Urząd Pracy 1998.
Katarzyna Kowalczyk - Doradca zawodowy.
Laboratorium ECDL |
Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi |
|
![]() |
Projekt współfinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych |
![]() |