Szanowni Państwo,
Rozpoczęła się rekrutacja do nowych projektów, w ramach których oferujemy bezpłatne usługi m.in.:
psychologa, doradcy zawodowego, prawnika,
a także szkolenia zawodowe wraz ze stypendium szkoleniowym,
staże zawodowe oraz pomoc w znalezieniu zatrudnienia.

Do pobrania formularz rejestracyjny do projektów

Ocena możliwości psychofizycznych osób niepełnosprawnych jako podstawa optymalizacji procesu doradczego

   Efektem końcowym prawidłowo przeprowadzonego procesu doradczego, powinien być wybór takiej drogi rozwoju zawodowego, która umożliwi jak najszybsze wejście na rynek pracy. W przypadku osób z niepełnosprawnością można mówić o następujących potencjalnych miejscach zatrudnienia:
- w warunkach konkurencyjnych tzw. otwarty rynek pracy - osoba niepełnosprawna jest przyjmowana i pracuje na takich samych zasadach i warunkach, jak osoba pełnosprawna, z takim samym zakresem obowiązków, odpowiedzialności i uprawnień,
- na stanowiskach pracy specjalnie dobranych i przystosowanych do psychofizycznych możliwości oraz potrzeb konkretnego pracownika niepełnosprawnego, wyposażonych w dodatkowe narzędzia i urządzenia, w zależności od rodzaju i zakresu niepełnosprawności wraz z prawem do korzystania ze specjalnych uprawnień przysługujących tylko pracownikom niepełnosprawnym.
- w formie zatrudnienia wspomaganego, które polega na zatrudnieniu osoby niepełnosprawnej, zwłaszcza ze znacznym stopniem niepełnosprawności, na dobranym i przystosowanym stanowisku pracy z pomocą drugiej osoby - tzw. zawodowego asystenta lub instruktora wspomagającego, który pomaga osobie niepełnosprawnej przystosować się do fizycznego i społecznego środowiska pracy, opanować niezbędne umiejętności, poznać zakład pracy i zasady jego funkcjonowania; pomaga jej także w wykonywaniu zadań zawodowych do momentu uzyskania całkowitej samodzielności w tym zakresie i odpowiedniej wydajności, zgodnie z oczekiwaniami pracodawcy. W zależności od potrzeb organizuje się:
- zatrudnienie na indywidualnym stanowisku pracy wraz z indywidualnym
asystentem (instruktorem) wspomagającym;
- zatrudnienie w enklawie, tzn. w grupie osób o różnych niepełnosprawnościach, które wykonują określone zadania pod nadzorem i przy pomocy jednego lub kilku asystentów (instruktorów) wspomagających. Jest to forma zbliżona do małego zakładu pracy chronionej zorganizowanego w zwykłym zakładzie pracy.
Dla właściwego zatrudnienia osoby niepełnosprawnej konieczne jest spełnienie dwóch podstawowych warunków:
- dokonanie prawidłowej oceny jej możliwości psychofizycznych, określenie wydolności i możliwości podjęcia przez nią pracy zawodowej, uwzględniając wykształcenie, predyspozycje fizyczne i psychiczne, aspiracje życiowe i preferencje zawodowe;
- dokonanie właściwej oceny i adaptacji przeznaczonego dla niej stanowiska pracy, zgodnie z wymaganiami tej osoby.
Stąd też podjęcie pracy zawodowej przez osobę niepełnosprawną łączy się
z koniecznością uzyskania wielu informacji zarówno o niej samej, jak i o stanowisku, na którym ma pracować. Na tej podstawie powinien być dokonany dobór stanowiska pracy, uwzględniający specyficzne potrzeby konkretnej osoby.
Informacje o osobie niepełnosprawnej, niezbędne w procesie poradnictwa zawodowego, można ująć w kilka podstawowych grup: diagnoza lekarska, przebieg rehabilitacji medycznej, rokowanie, przeciwwskazania do pracy zawodowej; ocena ogólnej wydolności fizycznej i możliwości psychofizycznych; własna ocena możliwości podjęcia pracy; motywacje oraz kwalifikacje i predyspozycje zawodowe.
Pierwszą z istotnych dla doradzającego jest informacja o przeciwwskazaniach do pracy zawodowej, a więc czynnościach, których zgłaszająca się osoba niepełnosprawna nie może z uwagi na stan zdrowia wykonywać oraz warunkach środowiska, w których nie może pracować. Kolejną, równie ważna kwestią jest określenie możliwości psychofizycznych osoby niepełnosprawnej, a więc wskazań, co osoba niepełnosprawna może i w jakim zakresie robić, wykorzystując zachowane sprawne funkcje. Wydaje się, że taka ocena osoby ubiegającej się o pracę staje się nieodzownym elementem poradnictwa zawodowego i dalszej rehabilitacji zawodowej, eliminując w pewnym stopniu przypadkowość działania oraz stanowić podstawę zapobiegania pogłębiania się istniejących dysfunkcji i nabywania nowych.
W celu diagnozy możliwości psychofizycznych osób niepełnosprawnych mogących podjąć pracę zawodową w różnych ośrodkach diagnostycznych przeprowadza się badania z zakresu różnych dziedzin nauki, m.in. psychologii, co może być podstawą do określenia wydolności ogólnej, tolerancji wysiłkowej, sprawności sensorycznych, sprawności motorycznej i predyspozycji psychicznych tych osób, a tym samym możliwości wykonywania określonych czynności zawodowych.
Drugim warunkiem udzielenia prawidłowej porady zawodowej osobie niepełnosprawnej jest znajomość wymagań poszczególnych zawodów i stanowisk pracy. Można tego dokonać na podstawie analizy pracy na poszczególnych stanowiskach. Taka charakterystyka stanowiska bądź zawodu jest niezbędna do podjęcia decyzji, czy wymagania stawiane przez miejsce pracy odpowiadają aktualnym lub potencjalnym możliwościom osoby niepełnosprawnej. W tym celu należy brać pod uwagę takie zmienne jak: zadania i czynności robocze; środowisko pracy; wymagania psychologiczne; wymagania fizyczne i zdrowotne; warunki podjęcia pracy w zawodzie; możliwości awansu w hierarchii zawodowej; możliwości podjęcia pracy przez dorosłych; możliwości zatrudnienia oraz płace; zawody pokrewne.
Podsumowując, wspomniane badania mają na celu określenie potencjalnych możliwości i sposobu wykorzystania sprawnych funkcji przez daną osobę. Ponadto, należy także zadbać o to by wykorzystywane metody badań były ujednolicone, co może umożliwić oraz ułatwić porównywanie wyników badań przeprowadzonych w różnych ośrodkach diagnostycznych, a także wpłynąć na ocenę przebiegu rehabilitacji zawodowej i medycznej. Wydaję się, że bardzo ważną sprawą jest także kwestia komunikacji pomiędzy danymi specjalistami, których wspólne doświadczenia mogą przyczynić się do rozwoju poradnictwa zawodowego. Ważną kwestią jest także ocena zachowanych sprawności i możliwości osoby niepełnosprawnej oraz poznanie wymagań stanowiska pracy lub przewidzianego dla niej zawodu. Tak, więc po uzyskaniu pełnej, obiektywnej i subiektywnej oceny możliwości psychofizycznych osoby niepełnosprawnej następnym etapem jest znalezienie optymalnego miejsca pracy bądź dostosowanie wybranego stanowiska. Dopasowanie tych dwóch elementów jest konieczne, aby istniejące dysfunkcje nie ulegały pogłębieniu i nie tworzyły się nowe, spowodowane rozbieżnością pomiędzy możliwościami a istniejącymi warunkami w miejscu pracy.
Diagnoza zawodowa w doradztwie zawodowym dla osób niepełnosprawnych jest procesem złożonym, mimoz kryterium nadrzędne (określenie potencjału zawodowego) jest takie, jak w przypadku poradnictwa dla osób w pełni sprawnych. Poniższy rysunek przedstawia model obrazujący proces doradczy:

Istotne jest, aby narzędzia wykorzystywane w ocenie zawodowej osób niepełnosprawnych były tak skonstruowane, aby niepełnosprawny mógł lepiej poznać siebie, własne umiejętności i predyspozycje zawodowe. Jak obrazuje powyższy rysunek, doradca zawodowy na podstawie informacji uzyskanych z zastosowanych metod pomaga osobie niepełnosprawnej w rozbudzeniu świadomości kariery zawodowej, sprecyzowaniu własnych możliwości edukacyjnych ora możliwości podjęcia pracy. Z kolei osoba niepełnosprawna wykorzystuje tą pomoc w planowaniu własnej kariery zawodowej, a także w lepszym zrozumieniu siebie.

Źródło:

Cz. Noworol. Narzędzia oceny zawodowej osób niepełnosprawnych. Warszawa: Biuro Koordynacji i Kształcenia Kadr Fundacja Funduszu Współpracy 2003 s. 47 - 52.
E. Boczar. Metody poznawania i rozumienia osoby niepełnosprawnej w poradnictwie zawodowym. Warszawa: Biuro Koordynacji i Kształcenia Kadr Fundacja Funduszu Współpracy 2003 s. 7-14.

Katarzyna Kowalczyk - Doradca zawodowy.
 

Polityka prywatności | Mapa serwisu

© 2008 Fundacja Fuga Mundi, wszelkie prawa zastrzeżone