Niepełnosprawność a cechy osobowości osób niewidomych.

   Wymiar osobowości człowieka z niepełnosprawnością może w istotny sposób wpłynąć na przebieg procesu rehabilitacji. Jest to związane z tym, że niektóre cechy osobowości są związane z generowaniem dużej potrzeby stymulacji, inne zaś z większą podatnością na silniejsze przeżywanie frustracji w konfrontacji z trudnościami codziennego życia.
   Najbardziej istotnymi z punktu widzenia w/w tematu wymiarami osobowości są: emocjonalność, umiejscowienie poczucia kontroli, potrzeba aktualizowania własnych potencjalności, ekstra - introwersja oraz neurotyczność.
Badania psychologiczne prowadzone na grupie osób niewidomych wykazały, że odczuwają one częściej niż inne osoby negatywne stany emocjonalne, tj. poczucie bezradności, bezsilności, poczucie niższości w stosunku do osób pełnosprawnych oraz frustrację potrzeb. Czynniki te w znaczny sposób utrudniają funkcjonowanie społeczne i psychiczne osób niepełnosprawnych, w tym przypadku osób niewidomych.
   Niepełnosprawność spowodowana problemami ze wzrokiem powoduje między innymi zakłócenie i utrudnienie funkcjonowania procesów poznawczych. Tym samym wywiera negatywny wpływ na funkcjonowanie emocjonalne jednostki oraz kształtowanie się osobowości. Badacze emocjonalności u osób niewidomych wyróżniają następujące cechy:

• dominację emocji negatywnych,
• zubożenie i ograniczenie aktywności,
• zubożenie spontaniczności reakcji między innymi mimicznych i pantomimicznych.

   Wymiar poczucia kontroli odnosi się do odbioru i oceny relacji człowiek - otoczenie. Źródło kontroli można postrzegać wewnątrz siebie lub w siłach i warunkach zewnętrznych, takich, które nie zależą od nas. Według autora koncepcji "locus of control", Rottera, jest on względnie trwałą zmienną, kształtowaną w wyniku życiowych doświadczeń człowieka.
   Lokalizacja kontroli wpływa m.in. na poczucie własnej sprawczości, skuteczności osobistej. Wewnętrzna lokalizacja poczucia kontroli gruntuje przeświadczenie, że nasze sukcesy, działania, bieg życia jest uzależnione od nas samych. Z kolei zewnętrzna lokalizacja kontroli powoduje, że my sami i nasze otoczenie zależą od innych ludzi, przypadku, losu. Z wewnętrzną lokalizacją poczucia kontroli związane są takie cechy jak samoakceptacja oraz samodzielność. Są one bardzo ważne z punktu widzenia rehabilitacji społecznej, zawodowej osób niewidomych. W kontekście aktywizacji zawodowej cechy są nierozłącznie związane z adaptacją pracowników niewidomych. Ich niski poziom jest dodatkowym źródłem odczuwanego stresu zawodowego, bowiem łączy się z doświadczeniem poczucia braku kompetencji.
   Podłoże osobowości ekstra i introwertywnych, według Eysencka, ma swoje podłoże w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego. Natężenie tego wymiaru osobowości może przekładać się na występowanie różnego typu zachowań u osób niepełnosprawnych. Niewidomy człowiek o wysokim poziomie ekstrawersji może przejawiać tendencję do poszukiwania dodatkowej wrażeń, w celu zaspokojenia potrzeby stymulacji. Można realizować ją np. poprzez nasilenie stereotypowych ruchów tzw. blindyzmów lub poprzez włączanie się w realizowanie użytecznej aktywności. Ta z kolei może być zmienna ze względu na preferowane wartości, zainteresowania, poziom kultury.

Katarzyna Kowalczyk - Doradca zawodowy.
 

Polityka prywatności | Mapa serwisu

© 2008 Fundacja Fuga Mundi, wszelkie prawa zastrzeżone