Znaczenie choroby.
Niezwykle istotną rolę w procesie rehabilitacji ma znaczenie
przypisywane chorobie. Często decyduje ono o przyjmowanej przez osobę postawie
wobec swojej sytuacji i wpływa na podejmowanie określonych działań zgodnie z
przeświadczeniem o ich celowości i przewidywanej skuteczności. Dokonując przeglądu
tego zagadnienia można wyróżnić następujące kategorie znaczeń przypisywanych
chorobie, która może być traktowana jako (za: Czubalski, 1995):
- Przeszkoda, którą należy pokonać; co należy rozpatrywać w kategoriach
najkorzystniejszego z punktu widzenia terapeutycznego podejścia - stymuluje
ono, bowiem twórcze
i aktywne działania, zakłada dynamiczny i ciągły proces adaptacji do warunków
życia;
choroba traktowana jako przeszkoda ujmowana jest, bowiem w kategoriach problemu,
który można rozwiązać, z którym chory jest w stanie się zmierzyć - na przykład
poprzez wytrwałą rehabilitację i stopniowe odzyskiwanie sprawności; jednocześnie
ryzykiem może być bagatelizowanie stanu zdrowia lub też nadmierne angażowanie
się w działania, które w przeświadczeniu chorego mogą proces zdrowienia przyśpieszyć,
a w rzeczywistości zagrażają jego zdrowiu (np. osoba zbyt szybko decyduje
się na powrót do pełnej aktywności sprzed choroby - podczas gdy nie jest
jeszcze
do tego gotowa lub, że nigdy nie będzie mogła wrócić do tej aktywności np.
uprawiać sportów wyczynowych);
- Strata, gdy chory postrzega swoją sytuację jako krzywdę i stratę wielu
ważnych dla niego wartości, np. zdrowia, urody, pozycji społecznej czy
dóbr materialnych
- wartości, które uważa, że mu się słusznie należą; takie odbieranie choroby
ma duży wpływ na stan psychiczny człowieka - wywołuje przygnębienie, odbiera
wiarę w sens leczenia, demobilizuje a nawet prowadzi do stanu apatii, poczucia
beznadziejności swojej sytuacji, kształtuje syndrom wyuczonej bezradności,
zaniechania jakichkolwiek działań, które mogłyby zmienić aktualne położenie
jednostki, negatywnie
wpływa na konstruowanie planów i celów życiowych, a także istotnie oddziałuje
na obniżenie własnej samooceny;
- Ulga, gdy choroba w odczuciu jednostki zwalnia ją z jej obowiązków,
odpowiedzialności, usprawiedliwia niepowodzenia i porażki chorego zarówno
przed nim samym
jak i przed otoczeniem, czas choroby to czas wakacji i spokoju - np.
uczeń może
cieszyć
się, że jest chory, bo nie musi chodzić do szkoły i przygotowywać się
do lekcji, a ewentualne niepowodzenia w szkole może właśnie przypisać swojej
niedyspozycji
a nie brakowi zdolności; pracownik dostrzega ulgę w chorobie w związku
ze zwolnieniem go z konieczności wywiązywania się z obowiązków służbowych
itp);
- Korzyść, gdy choroba umożliwia zaspakajanie potrzeby związanej z doznawaniem
zainteresowania i troski ze strony otoczenia lub osiągnięcia korzyści
materialnych;
Zarówno w sytuacji, kiedy choroba traktowana jest jako ulga jak i korzyść,
taka postawa wywołuje negatywny efekt placebo. Co oznacza, ze zamiast mobilizować,
wpływa na brak motywacji do zmiany swojej sytuacji, poddania się leczeniu,
powrotu
do stanu zdrowia. Może utrwalać objawy chorób somatycznych, a także prowadzić
do powstawania tzw. objawów czynnościowych związanych z zaburzeniami psychosomatycznymi
- a więc, takimi zmianami w organizmie, które powstają jakby wskutek oddziaływań
naszej psychiki (przykładem mogą być zarówno drobne dolegliwości jak i poważne
i uciążliwe schorzenia). Osoby pracujące z niepełnosprawnymi klientami powinny
zwracać uwagę na takie traktowanie przez nich schorzenia i pracować nad zmianą
jej postrzegania w kierunku mobilizacji do pracy nad zmianą aktualnej sytuacji.
Źródło
Czubalski K. (1995). Pośredni wpływ choroby na funkcjonowanie człowieka. W:
Wrześniewski K., Skuza B. (red.), Wybrane zagadnienia medycyny psychosomatycznej
i psychologii chorego somatycznie. Warszawa.
Agnieszka Chmielewska - Psycholog
Data ostatniej modyfikacji: 09.12.2020r.
Stronę odwiedzono 20145693, aktualnie
przegląda ją 5 osób.