format .docx
format .pdf
Opisując zagadnienia dotyczące pracy z osobą niepełnosprawną
chciałabym ukazać je w kontekście prezentacji modelu odmiennego od tego, z
którym zwykle spotykają się studenci nauk społecznych podczas wykładów z przedmiotów
dotyczących zagadnień rehabilitacji - prezentującym głównie trudności życiowe
osób niepełnosprawnych. Codzienne, bowiem relacje z osobami niepełnosprawnymi
podczas pracy zawodowej utwierdzają w przekonaniu o "normalności" tych osób.
Doświadczane natomiast przez nie trudności, sygnalizowane potrzeby i problemy
należy ukazywać w kontekście naturalnych reakcji na stresory, (zarówno fizyczne
jak i psychiczne), jakich doświadczają. Często ich dolegliwości i bóle niewidoczne
gołym okiem sprawiają, że trudno dostrzec w nich chorobę. Determinacja zaś,
z jaką pokonują trudności dnia codziennego (w tym liczne bariery administracyjne,
ekonomiczne, architektoniczne i izolacyjne postawy ludzi, wynikające ze stereotypów,
mitów czy też braku dostatecznej informacji społeczeństwa) sprawiają, że w
naszych oczach zmienia się powszechny obraz ich słabości i postrzegamy ich
jako niezwykle silnych, wytrwałych i konsekwentnych w realizacji swoich celów.
Burzy to obraz, do którego przywykliśmy. Opis, który często pozostaje w pamięci
z okresu studiów - gdzie dominuje rys patologii, odchyleń od normy, zaburzeń,
dewiacji i nieprawidłowości dotyczących specyfiki rozwoju i funkcjonowania
osób niepełnosprawnych. Przeciwstawia się obrazowi kształtującemu negatywny
wizerunek tych osób, jako bezradnych, słabych, nieradzących sobie z sytuacjami
życia codziennego, pozbawionych możliwości decydowania o sobie i kierowania
własnym losem, zależnych i zdanych na pomoc innych ludzi. Prowadzi do konstatacji,
iż wiedza na temat pracy z osobami niepełnosprawnymi oparta wyłącznie na znajomości
kryteriów kwalifikacji zaburzeń i ich przyczyn budzi, co najwyżej współczucie
i litość, które nie stanowią właściwej podstawy do profesjonalnej pomocy.
Tymczasem, znajomość zagadnień dotyczących zachowania się człowieka w ogóle,
a w przypadku psychologii rehabilitacji czy pedagogiki specjalnej osób znajdujących
się w specyficznej sytuacji zdrowotnej, powinna uwrażliwiać osoby pracujące
z grupą osób niepełnosprawnych na jej potrzeby, sprzyjać pogłębianiu empatii
i zrozumienia dla doświadczanych problemów i trudności. Podstawą profesjonalnej
pomocy jest odpowiednia komunikacja, która w przeciwieństwie do relacji zależności
typu: lekarz - chory, pomagający - petent czy specjalista - zaburzony, sprzyja
tworzeniu relacji opartej na partnerstwie, w centrum oddziaływania, której
znajduje się drugi człowiek.
W kontakcie z konkretną osobą niepełnosprawną myślenie, które opiera się na
klasyfikowaniu i ocenie jej zaburzeń prowadzi do segregacji i spostrzegania
odmienności. Myśląc o kimś jako osobie z określonymi deficytami, nie traktujemy
go jako partnera, lecz właśnie pacjenta.
Akceptacja i zrozumienie wyznaczają zaś sposób pomagania - wolny od nieświadomej
krytyki, naruszania granic, braku akceptacji ograniczeń, doradzania opartego
na kierowaniu innymi, wartościowania i oceniania cudzego zachowania oraz koncentracji
na dysfunkcjach i deficytach.
Reasumując, omówione zagadnienia dotyczące pracy z klientem niepełnosprawnym
należy podkreślić jak ważne jest w naszych codziennych kontaktach z tą grupą
osób normalizowanie ich obrazu i budowanie pozytywnego wizerunku. Ukazując
sukcesy osób niepełnosprawnych, ich twórcze możliwości, a także wartościowe
i pełne relacje społeczne przeciwstawia się powszechnie funkcjonującym stereotypom
na temat ograniczonych możliwości stymulacji rozwoju zawodowego tej grupy osób.
Niezwykle ważne jest prowadzenie takiej polityki informacyjnej, która poprzez
świadomy program działań ukazywałaby sukcesy osób niepełnosprawnych we różnych
sferach ich aktywności - zawodowej, ekonomicznej, w życiu rodzinnymi i społecznym.
Źródła:
-Konieczna A. (2004). Wpływ choroby przewlekłej oraz zmian w narządzie ruchu
na funkcjonowanie dziecka. W: Piekut - Brodzka M, Kuczyńska - Kwapisz J.
(red.), Pedagogika specjalna dla pracowników socjalnych. Warszawa: Wydawnictwo
Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
-Dykcik W. (2006). Ciągłość postępowych zmian w kulturze, etyce, polityce
i prawie w zaspakajaniu potrzeb osób niepełnosprawnych. W: Ochonczenko H.,
Nowicka A. (red.), Potrzeby osób niepełnosprawnych w warunkach globalnych przemian
społeczno-gospodarczych. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Agnieszka Chmielewska - Psycholog.
Laboratorium ECDL |
Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi |
|
![]() |
Projekt współfinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych |
![]() |