format .docx
format .pdf
Praca jest dla każdego człowieka swoistą wartością,
szansą na rozwój i zaspokojenie wielu ważnych potrzeb. Daje ona korzyści
finansowe, umożliwia kontakty z otoczeniem, nawiązywanie relacji, przyjaźni.
Człowiek spełniony to najczęściej osoba aktywna zawodowo, która swoją pracę
traktuje jako powołanie i pasję. Z badań GUS prowadzonych w 2002 r. wynika,
że praca była głównym źródłem utrzymania dla 7,7 osób % niepełnosprawnych.
Brak jest dokładnych danych dotyczących osób upośledzonych umysłowo. Większość
z tej grupy osób to osoby bierne zawodowo, będące uczestnikami warsztatów
terapii zajęciowej. Praca zawodowa w przypadku osób niepełnosprawnych intelektualnie
jest elementem zapobiegającym wykluczeniu społecznemu tej grupy osób. Podjęcie
pracy oznacza dla takich osób polepszenie sytuacji bytowej, ale przede wszystkim
zwiększenie poczucia własnej wartości oraz samooceny. Jest także szansą na
rozwój osobowości i nawiązywania kontaktów międzyludzkich. Jest to także
sposób jaki człowiek upośledzony umysłowo może ubogacać się jako osoba ludzka,
jako obywatel i jako pracownik. Praca zapobiega izolacji, która jest częstym
problemem osób upośledzonych umysłowo. W społeczeństwie w dalszym ciągu funkcjonują
stereotypy, że osoby upośledzone umysłowo nie są w stanie pracować. Doświadczenia
krajowe i zagraniczne pokazują, że jest to jak najbardziej możliwe i nie
dotyczy tylko osób z lekkim stopniem upośledzenia.
Osiągnięcie powodzenia przy zatrudnianiu osób z upośledziłem umysłowym wymaga:
zdobycia pewnego stopnia autonomii zewnętrznej, samodzielności osobistej i
dojrzałości społecznej, wnikliwego doradztwa zawodowego określającego indywidualne
predyspozycje psychofizyczne, zdolności i zainteresowania, aktywnego pośrednictwa
pracy, oznaczającego poszukiwania odpowiedniego dla konkretnej osoby środowiska
pracy oraz współpracy z pracodawcą i przyszłymi współpracownikami, wspierania
w zatrudnieniu i monitorowania przebiegu pracy zawodowej.
Wszystkie powyższe warunki muszą być spełnione, aby osoba upośledzona umysłowo
mogła odnieść powodzenie w zatrudnieniu. Praca zawodowa dla osób niepełnosprawnych
intelektualnie jest formą rehabilitacji społecznej, innymi słowy, jest to forma
socjalizacji osób upośledzonych umysłowo do pełnienia nowych ról a konkretnie
do funkcjonowania w roli pracownika. Aby rehabilitacja społeczna była efektywna
należy dobrać takie środowisko pracy, które zgodne jest z możliwościami fizycznymi,
psychicznymi i intelektualnymi danej osoby. Nie istnieje prosty związek między
stosunkiem do pracy a poziomem rozwoju indywidualnego. Istotne są potrzeby,
zainteresowania, motywy oraz poprzednie doświadczenia.
Osoby upośledzone umysłowo mimo swoich ograniczeń mogą być bardzo dobrymi pracownikami.
W przypadku tej grupy osób najistotniejsza, z punku widzenia oceny przydatności
zawodowej, jest motywacja do pracy, która stanowi główny motor do działania,
zdobywania nowych doświadczeń a w konsekwencji do dalszego rozwoju. Środowisko
pracy powinno być także zgodne ze sprawnością fizyczną i manualną, cechami
osobowości i temperamentem osoby upośledzonej. W zależności od możliwości osoba
niepełnosprawna intelektualnie może zostać zatrudniona na chronionym lub otwartym
rynku pracy.
Przystosowanie stanowiska pracy powinno kompensować pewne braki i ograniczenia
funkcjonalne niepełnosprawnego pracownika. W przypadku osoby upośledzonej umysłowo
adaptacja stanowiska pracy będzie polegała przede wszystkim na dostosowaniu
wykonywania czynności zawodowych do możliwości konkretnej osoby oraz zapewnieniu
wsparcia w miejscu pracy ze strony asystenta ( trenera pracy bądź współpracowników).
Dla osoby niepełnosprawnej intelektualnie do prawidłowego wykonywania obowiązków
służbowych konieczny jest drugi pomocny człowiek.
Niepełnosprawny intelektualnie pracownik powinien mieć postawione konkretne zadania
na stanowisku pracy. Należy mu przekazać jasne instrukcje dotyczące podległości
służbowej, zakresu czynności, wymiaru czasu pracy oraz sposobów postępowania
w sytuacjach problemowych.
Przystosowanie miejsca pracy, szczególnie na otwartym rynku pracy wiąże się także
z przygotowaniem innych pracowników na przyjęcie niepełnosprawnego kolegi. W
miejscu pracy osoba taka powinna czuć się bezpieczna i akceptowana. Wiąże się
to ze szkoleniem pracowników danego zakładu, obejmującym wiedzę o specyfice niepełnosprawności
intelektualnej oraz trudnościach, które towarzyszą w codziennym funkcjonowaniu
tych osób.
Zatrudnianiu osób upośledzonych umysłowo najwłaściwsze są prace
pomocnicze i
porządkowe. Osoby takie mogą wykonywać pracę związaną z:
Wyżej wymienione prace nie wymagają dużej koncentracji uwagi, pomysłowości i
podejmowania decyzji. Opierają się na czynnościach podzielonych na elementy a
tempo pracy można dostosować do indywidualny potrzeb danej osoby.
Przyjazne, właściwie przystosowane stanowisko pracy, umożliwiające osobie niepełnosprawnej
wywiązywanie się ze swoich obowiązków to szansa na zaistnienie na rynku pracy
jako pełnosprawnego pracownika.
Katarzyna Kowalczyk - Doradca zawodowy.
Laboratorium ECDL |
Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi |
|
![]() |
Projekt współfinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych |
![]() |