format .docx
format .pdf
Wraz z rozwojem zarządzania zasobami ludzkimi i poszerzaniem
wiedzy na temat doboru pracowników na odpowiednie stanowiska coraz częściej uwzględnia
się wiedzę psychologiczną. Istotną rolę w charakterystyce psychologicznej pełnią
specyficzne zdolności intelektualne, ale również sposób funkcjonowania w kontaktach
z ludźmi, odporność na stres i zapotrzebowanie na stymulację, a więc cechy osobowości.
W momencie rekrutacji dla potencjalnego pracownika i pracodawcy istotna jest
możliwość radzenia sobie z obowiązkami wynikającymi ze stanowiska pracy, a więc
dobór osoby najbardziej kompetentnej. Równie istotne powinny być rozłożone w
czasie konsekwencje psychologiczne i zdrowotne pracy na określonym stanowisku.
Spośród wielu typologii osobowości, jedną, która mówi o podatności na choroby
somatyczne jest Teoria Eysencka. Autor wielu publikacji z zakresu psychologii
osobowości i twórca metod do pomiaru poszczególnych jej aspektów wskazuje na
3 podstawowe wymiary: Ekstrawersję, Neurotyzm, Psychotyzm. Neurotyzm określa
podatność na stres, reaktywność emocjonalną, podatność na przeżywanie frustracji
oraz drażliwość i skłonność do przeżywania lęków. Jest cechą osób o chwiejnym
nastroju, przeżywających silne i długotrwałe emocje, skłonnych do załamań nerwowych.
Ekstrawersja określa zapotrzebowanie na bodźce i kontakty z ludźmi, impulsywność
działania, optymizm i entuzjazm. Oznacza potrzebę aktywności i bycia w ruchu.
Psychotyzm opisuje wymiar obniżonej wrażliwości na innych i empatii, trudności
w porozumieniu i niezważaniu na innych. Osoba z tą cechą może też przejawiać
potrzebę silnych bodźców, zachowania niekonwencjonalne i ryzykowne.
Każdy z wymiarów to kontinuum pomiędzy dwoma skrajnymi biegunami, a więc np.
w przypadku neurotyzmu można mówić o skrajnym natężeniu cechy, bądź minimalnym
jej nasileniu, co jest równe zrównoważeniu emocjonalnemu. Osoby, które można
umieścić na skrajnych biegunach w populacji stanowią mniejszość. Większość osób
plasuje się na linii ciągłej bliżej jej jednego bądź drugiego końca.
Wszystkie wymiary osobowości wiążą się w pewnym stopniu ze zdrowiem. Psychotyzm
jest wymiarem predysponującym do chorób i zaburzeń psychicznych. W odniesieniu
do funkcjonowania somatycznego i podatności na choroby fizyczne można poruszać
się po wymiarach: neurotyzmu i ekstrawersji.
Osoba z wysokim poziomem neurotyzmu jest bardzo podatna na przeżywanie stresu,
łatwo ją wyprowadzić z równowagi, często przeżywa silne emocje. Przeciwieństwem
są osoby, które można umieścić na drugim biegunie wymiaru cechujące się opanowaniem,
zrównoważeniem emocjonalnym i wysoką odpornością na stres.
Wymiar Ekstrawersji można przedstawić za pomocą dwóch przeciwstawnych biegunów
(Introwersja-Ekstrawersja), gdzie Introwersja będzie cechą osób nieśmiałych,
niezbyt pewnie czujących się w dużej grupie osób i preferujących aktywność indywidualną.
Podatność na choroby somatyczne wiąże się głównie z nasileniem cechy Neurotyzmu.
Praca zawodowa jest niejednokrotnie związana z wysokim poziomem stresu. To, że
może to odbić się na zdrowiu nie jest odkrywczym stwierdzeniem. Ile razy zdarzało
się słyszeć o kimś, kto tak dużo pracował, że przyprawiło go to o nadciśnienie,
czy nawet zawał serca.
Typologia osobowości i dotychczasowe badania pozwalają bardziej specyficznie
przewidywać ewentualne konsekwencje zdrowotne stresu w pracy.
Badania wskazują na dwa rodzaje chorób, na które podatne są osoby z grupy neurotycznej,
w zależności od umiejscowienia na biegunie ekstra i introwersji. Ze względu na
łatwość ekspresji negatywnych emocji ekstrawertycy będą bardziej podatni na choroby
układu krążenia. Introwertycy nie dzieląc się problemami z innymi i tłumiąc je
w sobie stają się podatni na choroby nowotworowe.
Marcin Młynarczyk - Doradca zawodowy
Laboratorium ECDL |
Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi |
|
![]() |
Projekt współfinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych |
![]() |