format .docx
format .pdf
Uszkodzenie słuchu powoduje ograniczenie dopływu bodźców
akustycznych, a tym samym ograniczenie percepcji poprzez analizator słuchowy.
Występujące niekiedy równocześnie z uszkodzeniem słuchu uszkodzenie narządu
równowagi ogranicza lub pozbawia osobę niesłyszącą świadomości pozycji ciała
w przestrzeni. W takiej sytuacji w ustroju dokonuje się złożony proces kompensacyjny,
zmierzający do wyrównania braków, zastąpienia czynności uszkodzonych narządów
i przystosowania się do środowiska.
Dziecko niesłyszące nie słyszy głosu matki, jednak widzi ruchy jej ust, skierowane
do niego. Tak rozpoczyna się pierwsza próba kompensacji percepcyjnej - podniesienia
poziomu sprawności narządu wzroku w kierunku analizy wypowiedzi słownych. Doskonaleniu
podlega stopniowo cały system percepcji, tworząc zintegrowaną i wzajemnie uwarunkowaną
całość. Pozwala to spostrzegać w otoczeniu takie cechy przedmiotów i zjawisk,
jakich nie dostrzegają osoby słyszące. Funkcje uszkodzonego narządu słuchu uzupełnia
przede wszystkim analizator wzrokowy, ale również kinestetyczny (rozwija się
zdolność odczuwania, identyfikacji i wykorzystania zjawisk wibracyjnych). Kompensacja
w przypadku uszkodzenia słuchu nigdy nie będzie pełna. Odczytywanie z ust nie
będzie w stanie zastąpić słyszenia.
Kompensacja pedagogiczna - polega na świadomym wyrównywaniu zmniejszonych możliwości
rozwojowych dziecka z uszkodzonym słuchem. Może ona mieć charakter: monosensoryczny,
gdy jedynie rozwija się słuch w drodze specjalnego treningu, lub częściej - polisensoryczny,
gdy w procesie rozwijania kompensacji wykorzystuje się także pozostałe zmysły,
głównie wzrokowy i kinestetyczny. Kompensacji służą także: aparaty słuchowe,
implanty ślimakowe, wzmacniacze elektroakustyczne (pomoc techniczna kompensacji
monosensorycznej), a także analizatory mowy, logopedyczne programy komputerowe,
budziki świetlno - wibracyjne itp.
Najistotniejszym i najciekawszym elementem kompensacji percepcyjnej występującej
u osób z uszkodzeniem słuchu jest wzrokowa i wzrokowo - słuchowa percepcja wypowiedzi
słownych, znana powszechnie pod nazwą odczytywania mowy z ust. Zjawisko to polega
na kojarzeniu zewnętrznych układów artykulacyjnych poszczególnych głosek z ukształtowanymi
u odbiorcy wzorcami tych układów, a w konsekwencji rozumieniu wypowiedzi.
Innym, chociaż mniej wykorzystywanym przykładem kompensacji percepcyjnej jest
zastępowanie odbioru silnych wrażeń słuchowych, głównie o charakterze impulsywnym,
odbiorem kinestetycznym poprzez odczuwanie wibracji. Przykładem może tu być odbiór
rytmu muzyki przez drgania podłogi w pomieszczeniu, odbiór dźwięków fortepianu
przez położenie rąk na wieku instrumentu itp. Zjawisko to występuje głównie u
osób z uszkodzeniem słuchu w stopniu głębokim i może być wspomagane odpowiednimi
środkami technicznymi.
Kompensacja w porozumiewaniu się poprzez tworzenie swoistego, manualnego systemu
komunikacyjnego - języka migowego. Język migowy, w każdym kraju świata posiada
własne słownictwo manualne i własną gramatykę o charakterze pozycyjnym. Stał
się przykładem wewnątrzśrodowiskowej kompensacji komunikacyjnej.
Ostatnim zagadnieniem dotyczącym kompensacji jest zastępowanie czynności uszkodzonego
narządu równowagi - błędnika i kanałów półkolistych w uchu wewnętrznym. Narząd
ten funkcjonuje niezależnie od woli. Uszkodzenie narządu równowagi, dotyczące
od 10 do 15 % populacji niesłyszących, zależnie od stopnia i charakteru może
powodować u osoby z uszkodzonym słuchem różne odczucia subiektywne. Krańcowym
przypadkiem jest całkowita, obustronna utrata świadomości pozycji głowy z przestrzeni.
Objawia się w postaci niemożności utrzymania pozycji pionowej, a tym samym świadomego
siedzenia, stania i chodzenia. Rolę głównego narządu równowagi, jakim był błędnik
i kanały półkoliste, przejmuje narząd wzroku przy współdziałaniu czucia skórnego
i mięśniowo - stawowego. Ten narząd zastępczy może jednak funkcjonować jedynie
przy dobrym oświetleniu, ponieważ bazuje głównie na wzroku.
Źródło: http://pedagogika-specjalna.wyklady.org/index.php?a=material&id=178
Ewa Dragan - Tłumacz Języka Migowego
Laboratorium ECDL |
Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi |
|
![]() |
Projekt współfinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych |
![]() |