Szanowni Państwo,
Rozpoczęła się rekrutacja do nowych projektów, w ramach których oferujemy bezpłatne usługi m.in.:
psychologa, doradcy zawodowego, prawnika,
a także szkolenia zawodowe wraz ze stypendium szkoleniowym,
staże zawodowe oraz pomoc w znalezieniu zatrudnienia.

Do pobrania formularz rejestracyjny do projektów

Problematyka bezrobocia w kontekście interwencji kryzysowej.

   W obecnej rzeczywistości rozwój i dostępność nowoczesnych technologii produkcji
w przemyśle i w rolnictwie ściśle wiąże się z pozbawianiem źródła dochodów zatrudnianych w tych sektorach pracowników. Według J. Rifkina (2001) za 50 lat zjawisko bezrobocia będzie powszechnym doświadczeniem wielu ludzi, ponieważ wystarczy 5 % siły roboczej, by zaspokoić globalne zapotrzebowanie na dobra i usługi. Kierunek przemian w strukturze zatrudnienia będzie związany z zatrudnianiem specjalistów, pracowników elastycznie dostosowujących się do wymogów rynku pracy (gotowych na uzupełnianie kwalifikacji, zmianę zawodu i zmianę miejsca pracy). Przewiduje się również odejście od pracy najemnej na rzecz działalności indywidualnej opartej na kreatywności i przedsiębiorczości.
   Mimo tego, że bezrobocie odnosi się do kategorii prawno-ekonomicznych, to skutki trwania w tej sytuacji można obserwować głównie na płaszczyźnie psychologicznej. Utrata pracy jest odczuwana przez większość ludzi jako szok. Osobie będącej w takiej sytuacji towarzyszą następujące emocje i odczucia: poczucie klęski i porażki życiowej, wstyd, poczucie zagrożenia, bezsilność. Indywidualna ocena sytuacji po utracie pracy zależy też od wartości, jaką praca miała dla człowieka, np. od wysokich zarobków, stanowiska, przywilejów, satysfakcji i zadowolenia z wykonywanej pracy.
   Jednym ze skutków bezrobocia jest problem tożsamości zawodowej, zmian w tym zakresie i konsekwencji tych zmian. Istnieje zależność między identyfikacją człowieka z danym zawodem a stopniem nasilenia przeżywania problemu tożsamości. Im silniej człowiek identyfikuje się z wykonywanym zawodem, im wykonuje zawód związany z długim czasem edukacji, tym silniej przeżywa problemy związane z tożsamością. Reakcje związane z utratą pracy osiągają wówczas wysokie nasilenie: szok i odrętwienie, przypisywanie sobie winy za zaistniałą sytuację, utrata kontroli nad zdarzeniami, pojawienie się myśli samobójczych.
   W sytuacji, gdy jest mały związek identyfikacji człowieka z rolą zawodową, czyli mała tożsamość zawodowa, główne reakcje człowieka na utratę pracy wiążą się z przeżywaniem utraty źródła dochodów, osoba doświadcza głównie lęku przed pogorszeniem sytuacji materialnej, przeżywa frustrację związaną z brakiem znajomości rynku pracy.
   Sytuację utraty pracy można rozpatrywać na płaszczyźnie utraty możliwości gratyfikacji wynikającej z zaspokojenia różnych potrzeb związanych z sytuacją pracy. Praca dostarcza człowiekowi nie tylko środków finansowych, pełni również szereg innych funkcji w życiu człowieka. Można mówić zatem o ukrytych, pozafinansowych funkcjach pracy, wśród których wymienia się następujące:
   - źródło społecznego prestiżu,
   - źródło społecznej tożsamości,
   - możliwość rozszerzenia aktywności społecznej na obszary mniej angażujące emocjonalnie niż rodzina,
   - umożliwia realizację celów zbiorowych, udział w zbiorowym wysiłku,
   - wymaga regularnej aktywności,
   - organizuje czas,
   - źródło wzmocnień pozytywnych
   Według tej koncepcji (Jagoda 1979) utrata pracy oznacza utratę możliwości jednoczesnego zaspokojenia w/w potrzeb, jest sytuacją stwarzającą niebezpieczeństwo doświadczania kryzysu.
   Praca psychologiczna z osobą bezrobotną, która utraciła zatrudnienie musi uwzględniać stopień identyfikacji z rolą zawodową. Interwencja psychologiczna wobec osób bezrobotnych powinna być podjęta jak najwcześniej po utracie pracy. Istotny z punktu widzenia skuteczności pomocy jest czas pozostawania bez pracy. Negatywne konsekwencje pozostawania bez pracy pojawiają się w okresie od 3 do 6 miesięcy od zdarzenia i po upływie tego czasu utrwalają się. Okres bezrobocia dłuższy niż 6 miesięcy powoduje ustabilizowanie się negatywnych skutków psychologicznych i społecznych, trudno jest po tym okresie podjąć działania interwencyjne rokujące pozytywnie. Dlatego to w wielu krajach udział
w szkoleniach dla bezrobotnych jest możliwy do 6 miesięcy pozostawania bez pracy.
   Osoby dotknięte problemem bezrobocia głównie oczekują wsparcia instrumentalnego w zakresie informacji o instytucjach świadczących pomoc osobom bezrobotnym. Nie są nastawione na wspierające oddziaływania psychologiczne, np. uczenie metod zmagania się ze stresem. Nie wszyscy pozostający bez pracy potrzebują wsparcia psychologicznego, znaczna część oczekuje konkretnych informacji dotyczących rynku pracy oraz umiejętności poszukiwania nowego zatrudnienia.
   Wobec osób bezrobotnych, które dopiero utraciły pracę, wobec osób długotrwale pozostających bez pracy, wobec firm planujących zwolnienia grupowe kieruje się specjalne programy interwencji kryzysowej.
   Przykład programu skierowanego do firmy planującej zwolnienia grupowe można opisać następująco: realizowany jest dla pracowników danego zakładu pracy, dotyczy m.in. ochrony samooceny zwalnianych pracowników, wykorzystywania dostępnych zasobów, zmagania się ze stresem. Jest on wprowadzany w okresie poprzedzającym zwolnienia. Jego założeniem jest informowanie pracowników o społecznych, psychologicznych i finansowych konsekwencjach utraty pracy, trening zachowań - uczenie sposobów radzenia sobie ze stresem, technik relaksacji, metod unikania stresu, umiejętności poszukiwania pracy. Celem wspomnianego programu jest zapoznanie z możliwymi konsekwencjami utraty pracy, co eliminuje zaskoczenie i zagrożenie w sytuacji zwolnienia. Najważniejszą ideę wszystkich programów można określić następująco: mają zmniejszać prawdopodobieństwo traktowania utraty pracy jako osobistej porażki, czy katastrofy życiowej.

   Opracowania:
1. J. Rifkin, Koniec pracy, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2001.
2. Kryzys, interwencja i pomoc psychologiczna. Nowe ujęcia i możliwości, red. D. Kubacka - Jasiecka, K. Budyń, uniwersytet Jagielloński, Toruń 2005.

Monika Kieżun - Psycholog

Polityka prywatności | Mapa serwisu

© 2008 Fundacja Fuga Mundi, wszelkie prawa zastrzeżone