format .docx
format .pdf
Kryzys w życiu człowieka oznacza pewien przełom, przesilenie,
obecność decydujących zmian. Ma charakter sytuacji nagłej, urazowej, w wyniku,
której osoba doświadcza negatywnych uczuć, np. lęku. Kryzys jest także ujmowany
jako punkt zwrotny na lepsze lub gorsze, jako nagła zmiana w życiu człowieka.
Jest momentem, w którym zapada decyzja, czy dana sytuacja będzie postępować dalej,
czy ulegnie modyfikacji lub zostanie zakończona.
Z racji tego, że rozwój człowieka ma wymiar ciągły, dokonuje się nieustannie
na przestrzeni życia, człowiek podatny jest na stałe przeżywanie sytuacji trudnych,
kryzysowych, np. taką sytuacją jest podjęcie studiów, pracy zawodowej, zawarcie
małżeństwa, zwolnienie
z pracy, śmierć bliskiej osoby. Wśród objawów doświadczanych wydarzeń podaję
się najczęściej: dezorganizację osobowości, utratę równowagi psychicznej, utratę
poczucia kontroli nad sytuacją, brak efektywności dotychczasowych sposobów zmagania
się z sytuacją.
Kryzysy mogą dotyczyć przemiany człowieka (kryzysy rozwojowe), mogą mieć związek
z konkretnym wydarzeniem (kryzysy sytuacyjne, np. materialne, osobiste, somatyczne,
dotyczące straty interpersonalnej), mogą dotyczyć wartości, socjalizacji (kryzysy
społeczno - kulturowe). Z racji tego, że kryzys wyznacza początek i koniec czegoś,
wymaga zmiany dotychczasowych sposobów radzenia sobie z sytuacją.
W kryzysie można wyróżnić następujące fazy:
1. wzrost napięcia psychicznego, wzrost niepokoju - dominuje wtedy poczucie,
że posiadane dotychczas umiejętności radzenia sobie są niewystarczające do rozwiązania
zaistniałej sytuacji,
2. dalsze narastanie napięcia, poczucia niekompetencji, człowiek uświadamia sobie
istniejące trudności w rozwiązaniu problemu,
3. mobilizacja - wzrastające napięcie mobilizuje energię człowieka, jego rezerwy
psychiczne do poradzenia sobie z sytuacją. Osoba dokonuje reinterpretacji trudnej
sytuacji, podchodzi do tego poznawczo, potrzebuje wsparcia emocjonalnego innych
osób. W przypadku rozwiązania kryzysu na tym etapie następuje obniżanie się napięcia,
odzyskanie równowagi psychicznej. W sytuacji natomiast, gdy mobilizacja własnych
sił nie wystarcza, brakuje wsparcia z zewnątrz, następuje dalsza dezorganizacja
osobowości, kryzys może przejść w fazę chroniczną.
4. kryzys nie rozwiązany powoduje dezorganizację psychiczną, zniekształcone postrzeganie
rzeczywistości, drażliwość, nadpobudliwość, tendencje samobójcze, zażywanie alkoholu
bądź innych używek.
Prognozując zachowania skuteczne w sytuacji kryzysu można wskazać następujące
działania:
1. zbadanie sytuacji problemowej, próba jej zrozumienia;
2. sprawowanie kontroli nad ekspresją swoich emocji;
3. dokonanie podziału problemu na części;
4. kontrolowanie obszaru higieny - zaspokajanie podstawowych potrzeb fizjologicznych,
np. jedzenia;
5. poszukiwanie pomocy u innych, poszukiwanie wsparcia emocjonalnego od innych;
6. zachowanie postawy otwartej na zmiany w swoim życiu;
7. zaufanie do siebie, do podejmowanych działań
Monika Kieżun - Psycholog 10.08.2006r.
Laboratorium ECDL |
Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi |
|
![]() |
Projekt współfinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych |
![]() |